Ψυχή μου ψυχή μου, ἀνάστα, τὶ καθεύδεις; τὸ τέλος ἐγγίζει, καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι· ἀνάνηψον οὖν, ἵνα φείσηταί σοι Χριστὸς ὁ Θεὸς ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πάντα πλήρῶν
Blog
-
περίληψη της 2ης ομιλίας (17.3. 2025, 7 μ.μ.)
ΚΥΚΛΟΣ ΟΜΙΛΙΩΝ Αρχαία ελληνική ποίηση στις ώρες πολέμου/Greek poetry in Times of War
Emma ΒRIDGES
The Open University (UK)
ΤΙΤΛΟΣ Waiting wives from Homer’s Penelope to the modern day
ABSTRACT
This paper will ask how taking a closer look at the Homeric representation of Penelope can help us to understand the experiences of modern-day ‘military spouses’. Long imagined as the archetypal faithful ‘waiting wife’, Penelope faces the challenges of separation and the struggles to assert her own identity which are still familiar to the partners of military personnel today. Her story also illustrates how the process of reunion after a long separation can be complex and difficult. Drawing comparisons between the Homeric Penelope and her twenty-first century counterparts can shed light on the psychological processes and emotions associated with being married to a soldier. It also enables us to explore some of the gendered expectations placed upon those who remain behind when service personnel are on active service.
H ομιλία θα εξετάσει το εξής ερώτημα: πώς η πιο προσεκτική ανάλυση της ομηρικής αναπαράστασης της Πηνελόπης μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τις εμπειρίες των σύγχρονων «συζύγων στρατιωτών»; Η Πηνελόπη, η οποία παραδοσιακά θεωρείται ως το αρχέτυπο της πιστής «συζύγου» εν αναμονή, αντιμετωπίζει τις προκλήσεις του αποχωρισμού και τους αγώνες για την επιβολή της δικής της ταυτότητας, προκλήσεις που και σήμερα ακόμα είναι οικείες στους συντρόφους των στρατιωτών. Η ιστορία της δείχνει επίσης πώς η διαδικασία της επανένωσης μετά από έναν μεγάλο αποχωρισμό μπορεί να είναι περίπλοκη και δύσκολη. Η σύγκριση της ομηρικής Πηνελόπης με τις αντίστοιχες της του εικοστού πρώτου αιώνα μπορεί να ρίξει φως στις ψυχολογικές διαδικασίες και τα συναισθήματα που σχετίζονται με το να είναι κάποιος παντρεμένος με στρατιώτη. Επίσης, μας επιτρέπει να εξερευνήσουμε μερικές από τις έμφυλες προσδοκίες που τίθενται σε όσους μένουν στα μετόπισθεν, όταν το στρατιωτικό σώμα βρίσκεται σε ενεργή υπηρεσία.
-
27.2.2025
Περίληψη της σημερινής επερχόμενης ομιλίας C. Nobili, Bergamo,
ABSTRACT
War is not the concern of women. With these words, Hector reproaches Andromache for attempting to give him military advice (Il. 6.492-493), and with these words begins a literary and cultural tradition that—from Homer to tragedy—sees the feminine perspective as an antithesis to war. Sappho, in fragment 16 V., declares that she prefers the “beloved one” to any kind of military endeavor, inaugurating a feminine poetics that avoids the themes of its male counterpart. Women, tormented and torn apart by the loss of sons and husbands, often become champions of peace: in funeral laments, they express all their anger and disillusionment toward a heroic society that makes war the primary form of individual affirmation. And yet, it is often women—frequently the only survivors and witnesses of wartime massacres—who are tasked with recounting the war. In doing so, they become narrators of horror and devastation, fulfilling a role as keepers of historical memory and serving as forerunners of modern war reporters.
Ο πόλεμος δεν είναι υπόθεση των γυναικών. Με αυτά τα λόγια, ο Έκτωρ επιπλήττει την Ανδρομάχη για την προσπάθειά της να τον συμβουλεύσει στρατιωτικά (Ιλ. 6.492-493), και με αυτά τα λόγια ξεκινά μια λογοτεχνική και πολιτισμική παράδοση που—από τον Όμηρο μέχρι την τραγωδία—βλέπει την γυναικεία προοπτική ως μία αντίθεση στον πόλεμο. Η Σαπφώ, στο απόσπασμα 16 V., δηλώνει ότι προτιμά το «αγαπημένο πρόσωπο» από κάθε είδους στρατιωτική επιχείρηση, εγκαινιάζοντας μια γυναικεία ποιητική που αποφεύγει τα θέματα του ανδρικού αντίστοιχού της. Οι γυναίκες, βασανισμένες και διαλυμένες από την απώλεια των γιών και των συζύγων τους, γίνονται συχνά υπέρμαχοι της ειρήνης: στους θρήνους των κηδειών εκφράζουν όλη τους την οργή και την απογοήτευση απέναντι σε μια ηρωική κοινωνία που έχει κάνει τον πόλεμο την κύρια μορφή ατομικής επιβεβαίωσης. Και όμως, οι γυναίκες—συχνά οι μόνες επιζήσασες και μάρτυρες των σφαγών του πολέμου—είναι αυτές που συχνά επωμίζονται την ευθύνη να αφηγηθούν τον πόλεμο. Κάνοντάς το αυτό, γίνονται αφηγητές του τρόμου και της καταστροφής, εκπληρώνοντας έτσι έναν ρόλο φύλακα της ιστορικής μνήμης και μεταβάλλονται σε προδρόμους των σύγχρονων πολεμικών ανταποκριτών.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ
H CN είναι καθηγήτρια στο τμήμα λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και επικοιωνίας του Παν. του Bergamo.
Mε σπουδές προπτυχιακές και διδακτορικό στο παν. του Μιλάνο με post doc στο King’s college London.
Η βασική της επιστημονική παραγωγή εστιάζεται στην αρχαϊκή ελληνική ποίηση, ειδικά στη διασύνδεση επικής και λυρικής ποίησης, που σημαίνει την διερεύνηση λυρικών στοιχείων μέσα στο έπος, και ένα σημαντικό θέμα της έρευνάς της είναι η μελέτη των γυναικών τόσο στην ποίηση όσο και στις γυναίκες ποιήτριες. Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στην έρευνα που κάνει στις τοπικές παραδόσεις όπως είναι το θέμα των σπαρτιατικών ιάμβων, η χορική ελεγεία, οι εξυμνήσεις αθλητικών αγώνων στην κλασική Σπάρτη, ή οι μύθοι για κλοπές κοπαδιών στην δυτική Πελοπόννησο ακόμα και τον Βακχυλίδη στην Σπάρτη, γιορτές της σπάρτης (υακίνθεια και κοπέλες), ελεγειακή θρηνωδία στην Σπάρτη. Από το 2022 είναι ενεργό μέλος ενός μεγάλου ερευνητικού προγράμματος με τίτλο women intellectuals in the Greek society, ένα ερευνητικό πρόγραμμα που εστιάζει στην διερεύνηση του ρόλου των γυναικών ποιητριών της αρχαϊκής εποχής στην κοινωνία και στο πλαίσιο αυτό διοργανώνονται συνέδρια και εκδίδονται πρακτικά.
Δεν είναι δυνατόν παρόλο το νεαρό της ηλικίας της να αναφέρω όλες τις μελέτες της, οπότε από τα βιβλία της αναφέρω ενδεικτικά voci di donne nell’epica. personaggi e modelli poetici femminili nell’Iliad e nell’Odissea, 2023, το βιβλίο της για φιλοσοφία και συμποσιακότητα, από την αρχαιότητα στο μεσαίωνα και το βιβλίο για ταξίδια και ταξιδιώτες στην Ελλάδα 2020,
Από τις πολυάριθμες μελέτες της θα αναφέρω μόνον ενδεικτικά
από τα πρόσφατα από τη Σχερία στη Λέσβο, ύμνος στη Δήμητρα και τα ελευσίνεια μυστήρια, τον Απόλλωνα εκπολιτιστή και τη δικαιοσύνη των Υπερβορείων, τον Ησίοδο στο συμπόσιο, γυναικείες λυρικές φωνές στην Οδύσσεια, άρθρα για την Πράσιλλα τον Βακχυλίδη, τον Πίνδαρο, για θεματικούς τόπους στην επιθαλάμια ποίηση, πολλές μελέτες για τον ομηρικό ύμνο στον Ερμή, και επίσης για αυτό που ονομάζει ιαμβικός Ερμής, εκφραστικά στοιχεία στα επιγράμματα και σε άλλα είδη.
Η παραγωγή της CN χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία, ενδελεχή έρευνα των πηγών, που συνδυάζονται με ιδιαίτερη οξυδέρκεια και προσφέρουν νέες λύσεις ή νέες προοπτικές σε ερωτήματα της έρευνας. Προσωπικά έχω μάθει πολλά και έχω πάρει ιδέες για τη δική μου έρευνα. Η παρουσία της ανοίγει λοιπόν πολύ ευοίωνα έναν κύκλο ομιλιών για την ελληνική ποίηση καθώς το ερευνητικό βιογραφικό της CN είναι πλούσιο, ευφυές και ιδιαίτερα μελετημένο.
-
-
-
από τον αγροτικό Ησίοδο, από τους αγρότες του Θεόκριτου στην υψηλή θεολογία και ανθρωπολογία του Εσπερινού του Ασώτου
Eἰς ἀναμάρτητον χώραν καὶ ζωηρὰν ἐπιστεύθην, γεωοπορήσας τὴν ἁμαρτίαν·
τῇ δρεπάνῃ ἐθέρισα τοὺς στάχυας τῆς ἀμελείας, καὶ δραγμάτων ἐστοίβασα πράξεών μου τὰς θημωνίας, ἃς καὶ κατέστρωσα οὐχ ἅλωνι τῆς μετανοίας .
Ἀλλἀ αἰτῶ σε τὸν προαιώνιον γεωργὸν ἡμῶν Θεὸν· Τῷ ἀνέμῳ τῆς σῆς φιλευσπλαγχνίας ἀπολίκμησον τὸ ἄχυρον τῶν ἔργων μου καὶ σιτάρχησον τῇ ψυχῇ μου τὴν ἄφεσιν, εἰς τὴν οὐράνιόν συγκλείων με ἀποθήκην, καὶ σῶσόν με.
-
ΣΕΙΡΑ ΟΜΙΛΙΩΝ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2025: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΣE ΩΡΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΚΥΚΛΟΣ ΟΜΙΛΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ
Αρχαία ελληνική ποίηση σε ώρες πολέμου
εαρινό εξάμηνο 2025.
Στο πλαίσιο των ερευνητικών δράσεων του Εργαστηρίου ελληνικής ποίησης και έντεχνου λόγου (ΕΠΕΛ) του Δ.Π.Θ. θα δοθούν ομιλίες από επιστήμονες της Ελλάδος και του εξωτερικού πάνω στο θέμα : Η αρχαία ελληνική ποίηση σε ώρες πολέμου.
Οι ομιλίες καλύπτουν ένα πολύ επίκαιρο θέμα και απευθύνονται τόσο σε ειδικούς αλλά και στο ευρύ κοινό εντός και εκτός Ελλάδας. Καθώς ένας από τους στόχους του Εργαστηρίου είναι και η διάχυση της αρχαιοελληνικής ποίησης στη συγχρονία και διαχρονία της ο κύκλος αυτός επιδιώκει την ενημέρωση του κοινού και την ευαισθητοποίησή του σε θέματα που η ελληνική ποίηση πραγματεύθηκε με μοναδικό τρόπο.
Oι ενδιαφερόμενοι μπορούν να παρακολουθήσουν τη σειρά ομιλών διαδικτυακά μέσω MS Teams στον ακόλουθο σύνδεσμο (παρατίθεται και στο τέλος του προγράμματος):
27.2.2025 Prof. Cecilia NOBILI (Universita degli Studi di Bergamo): Women’s perspectives on war between narration and lament (ώρα 7 μ.μ.)
17.3. 2025 Emma ΒRIDGES (The Open University (UK): Waiting wives from Homer’s Penelope to the modern day
27.3.2025 Silvia BARBANTANI (Universita cattolica del Sacro Cuore, Milano): Hellenistic military epitaphs, between tradition and innovation
10.4.2025 ΣΠΥΡΟΣ ΣΥΡΟΠΟΥΛΟΣ (Πανεπιστήμιο Αιγαίου): Τρωάδες. Η τραγωδία του θριάμβου και ο θρίαμβος του τραγικού
8.5.2025 MΕΝΕΛΑΟΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ (Πανεπιστήμιο Πατρών): Ομόκλινες του εχθρού: αιχμάλωτες πολέμου στο αρχαίο ελληνικό έπος και δράμα
Meeting ID: 315 664 940 274
Passcode: Qd7FZ2TJ
Η Διευθύντρια του Εργαστηρίου
Καθηγήτρια Φλώρα Π.Μανακίδου
-
ΣΕΙΡΑ ΟΜΙΛΙΩΝ: ΠΡΩΤΗ ΟΜΙΛΙΑ 27.2.2025
ΜΕ ΘΕΜΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΩΡΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ
ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2025
Στο πλαίσιο των ερευνητικών δράσεων του Εργαστηρίου θα δοθούν ομιλίες από επιστήμονες της Ελλάδος και του εξωτερικού για το εαρινό εξάμηνο 2025.
Οι ομιλίες θα πραγματοποιούνται διαδικτυακά και είναι ανοικτές στο κοινό ειδικών και αρχαιόφιλων.
Πρώτη ομιλία
27.2.2025 Cecilia NOBILI (Universita degli Studi di Bergamo) Women’s perspectives on war between narration and lament
βιογραφικό της ομιλήτριας
Είναι καθηγήτρια στο τμήμα λογοτεχνίας, φιλοσοφίας και επικοιωνίας του Παν. του Bergamo.
Mε σπουδές προπτυχιακές και διδακτορικό στο παν. του Μιλάνο με post doc στο King’s college London.
Η βασική της επιστημονική παραγωγή εστιάζεται στην αρχαϊκή ελληνική ποίηση, ειδικά στη διασύνδεση επικής και λυρικής ποίησης, που σημαίνει την διερεύνηση λυρικών στοιχείων μέσα στο έπος, και ένα σημαντικό θέμα της έρευνάς της είναι η μελέτη των γυναικών τόσο στην ποίηση όσο και στις γυναίκες ποιήτριες. Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στην έρευνα που κάνει στις τοπικές παραδόσεις όπως είναι το θέμα των σπαρτιατικών ιάμβων, η χορική ελεγεία, οι εξυμνήσεις αθλητικών αγώνων στην κλασική Σπάρτη, ή οι μύθοι για κλοπές κοπαδιών στην δυτική Πελοπόννησο ακόμα και τον Βακχυλίδη στην Σπάρτη, γιορτές της σπάρτης (υακίνθεια και κοπέλες), ελεγειακή θρηνωδία στην Σπάρτη. Από το 2022 είναι ενεργό μέλος ενός μεγάλου ερευνητικού προγράμματος με τίτλο women intellectuals in the Greek society, ένα ερευνητικό πρόγραμμα που εστιάζει στην διερεύνηση του ρόλου των γυναικών ποιητριών της αρχαϊκής εποχής στην κοινωνία και στο πλαίσιο αυτό διοργανώνονται συνέδρια και εκδίδονται πρακτικά.
Δεν είναι δυνατόν παρόλο το νεαρό της ηλικίας της να αναφέρω όλες τις μελέτες της, οπότε από τα βιβλία της αναφέρω ενδεικτικά voci di donne nell’epica. personaggi e modelli poetici femminili nell’Iliad e nell’Odissea, 2023, το βιβλίο της για φιλοσοφία και συμποσιακότητα, από την αρχαιότητα στο μεσαίωνα και το βιβλίο για ταξίδια και ταξιδιώτες στην Ελλάδα 2020,
Από τις πολυάριθμες μελέτες της θα αναφέρω μόνον ενδεικτικά : μελέτη από τη Σχερία στη Λέσβο, για τον ύμνο στη Δήμητρα και τα ελευσίνεια μυστήρια, τον Απόλλωνα εκπολιτιστή και τη δικαιοσύνη των Υπερβορείων, τον Ησίοδο στο συμπόσιο, γυναικείες λυρικές φωνές στην Οδύσσεια, άρθρα για την Πράσιλλα τον Βακχυλίδη, τον Πίνδαρο, για θεματικούς τόπους στην επιθαλάμια ποίηση, πολλές μελέτες για τον ομηρικό ύμνο στον Ερμή, και επίσης για αυτό που ονομάζει ιαμβικός Ερμής, εκφραστικά στοιχεία στα επιγράμματα και σε άλλα είδη.
Η παραγωγή της CN χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία, ενδελεχή έρευνα των πηγών, που συνδυάζονται με ιδιαίτερη οξυδέρκεια και προσφέρουν νέες λύσεις ή νέες προοπτικές σε ερωτήματα της έρευνας. Προσωπικά έχω μάθει πολλά και έχω πάρει ιδέες για τη δική μου έρευνα. Η παρουσία της ανοίγει λοιπόν πολύ ευοίωνα έναν κύκλο ομιλιών για την ελληνική ποίηση καθώς το ερευνητικό βιογραφικό της CN είναι πλούσιο, ευφυές και ιδιαίτερα μελετημένο.
ΩΡΑ 7 μ.μ.
Σύνδεσμος
Meeting ID: 315 664 940 274
Passcode: Qd7FZ2TJ
ABSTRACT
War is not the concern of women. With these words, Hector reproaches Andromache for attempting to give him military advice (Il. 6.492-493), and with these words begins a literary and cultural tradition that—from Homer to tragedy—sees the feminine perspective as an antithesis to war. Sappho, in fragment 16 V., declares that she prefers the “beloved one” to any kind of military endeavor, inaugurating a feminine poetics that avoids the themes of its male counterpart. Women, tormented and torn apart by the loss of sons and husbands, often become champions of peace: in funeral laments, they express all their anger and disillusionment toward a heroic society that makes war the primary form of individual affirmation. And yet, it is often women—frequently the only survivors and witnesses of wartime massacres—who are tasked with recounting the war. In doing so, they become narrators of horror and devastation, fulfilling a role as keepers of historical memory and serving as forerunners of modern war reporters.
ελληνική απόδοση: Ο πόλεμος δεν είναι υπόθεση των γυναικών. Με αυτά τα λόγια, ο Έκτωρ επιπλήττει την Ανδρομάχη για την προσπάθειά της να τον συμβουλεύσει στρατιωτικά (Ιλ. 6.492-493), και με αυτά τα λόγια ξεκινά μια λογοτεχνική και πολιτισμική παράδοση που—από τον Όμηρο μέχρι την τραγωδία—βλέπει την γυναικεία προοπτική ως μία αντίθεση στον πόλεμο. Η Σαπφώ, στο απόσπασμα 16 V., δηλώνει ότι προτιμά το «αγαπημένο πρόσωπο» από κάθε είδους στρατιωτική επιχείρηση, εγκαινιάζοντας μια γυναικεία ποιητική που αποφεύγει τα θέματα του ανδρικού αντίστοιχού της. Οι γυναίκες, βασανισμένες και διαλυμένες από την απώλεια των γιών και των συζύγων τους, γίνονται συχνά υπέρμαχοι της ειρήνης: στους θρήνους των κηδειών εκφράζουν όλη τους την οργή και την απογοήτευση απέναντι σε μια ηρωική κοινωνία που έχει κάνει τον πόλεμο την κύρια μορφή ατομικής επιβεβαίωσης. Και όμως, οι γυναίκες—συχνά οι μόνες επιζήσασες και μάρτυρες των σφαγών του πολέμου—είναι αυτές που συχνά επωμίζονται την ευθύνη να αφηγηθούν τον πόλεμο. Κάνοντάς το αυτό, γίνονται αφηγητές του τρόμου και της καταστροφής, εκπληρώνοντας έτσι έναν ρόλο φύλακα της ιστορικής μνήμης και μεταβάλλονται σε προδρόμους των σύγχρονων πολεμικών ανταποκριτών.
-
Η Τελέσιλλα, ποιήτρια και δυναμική γυναίκα του Άργους, 5ος αι.π.Χ. Η διευθύντρια του ΕΠΕΛ, καθηγήτρια Δ.Π.Θ. Φ.Π. Μανακίδου θα μιλήσει στο συνέδριο στο Bergamo της Ιταλίας με γενικό ‟Minor” Female Poets of the Archaic and Classical Age . Θέμα της εισήγησης: Telesilla and the Women of Argos.
Η μελέτη αυτή θα αποτελέσει την αφετηρία ενός ερευνητικού κύκλου για την αρχαία ελληνική ποίηση και τον πόλεμο που στο εαρινό ακαδημαϊκό εξάμηνο 2025 θα περιλάβει 5 διαδικτυακές ομιλίες από διακεκριμένους επιστήμονες της Ευρώπης και της Ελλάδας. Το πρόγραμμα αναρτάται σε άλλη σελίδα.
